Σε όποια τηλεοπτική εκπομπή υγείας και αν πέσει κανείς θα ακούσει να γίνεται λόγος για τις ωφέλιμες δράσεις των ω-3 λιπαρών οξέων. Το ίδιο ισχύει και με τα ιατρικά συνέδρια.
Το 1978 ο Dyerberg με τους συνεργάτες του παρουσίασε μια νέα ιδέα: ότι τα ω-3 λιπαρά μπορεί να προστετεύουν από την αθηροσκλήρωση. Από τότε, η ιδέα ότι τα ω-3 λιπαρά προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά νοσήματα ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία πάνω στον άνθρωπο. Βέβαια, δεν είναι μόνο θέμα γοητείας: στις ΗΠΑ τα συμπληρώματα με ιχθυέλαια (που περιέχουν ω-3 λιπαρά) είναι μια βιομηχανία της τάξης των 1.2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Αμερικάνικη Εταιρεία Καρδιολογίας συνιστά να τρώμε ψάρια τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα ενώ για τα άτομα με στεφανιαία νόσο συνιστά ημερησίως τη λήψη 1 g εικοσιπεντανοϊκού οξέος και δοκοσαεξανοϊκού οξέος, που είναι τα 2 κύρια ω-3 λιπαρά οξέα που υπάρχουν στο ψάρι.
Κάνοντας μια ανασκόπηση των δεδομένων που υπάρχουν σ’ αυτό το θέμα θα διαπιστώσουμε ότι τα πράγματα είναι μπερδεμένα. Οι αρχικές μελέτες, όπως η GISSI-Prevenzione study, διαπίστωσε μια μείωση 15% των καρδιαγγειακών επεισοδίων με τη χορήγηση ω-3 λιπαρών μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου. Η JELIS study βρήκε μείωση 19% των σημαντικών στεφανιαίων επεισοδίων σε ασθενείς με υπερχοληστεριναιμία στους οποίους χορηγήθηκε συνδυασμός εικοσιπεντανοϊκού οξέος με στατίνη έναντι της μονοθεραπείας με στατίνη. Και οι δυο αυτές μελέτες ήταν όχι διπλές τυφλές και όχι με ομάδα εικονικού φαρμάκου. Σε μια άλλη μελέτη που ήταν τυχαιοποιημένη, διπλή τυφλή, τη GISSI Heart Failure Study, διαπιστώθηκε μείωση 9% της ολικής θνητότητας σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια στους οποίους χορηγήθηκε θεραπεία με ω-3 λιπαρά.
Όμως, πιο πρόσφατες μελέτες δευτερογενούς πρόληψης, που ήταν διπλές τυφλές δεν επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα αυτά. Η μελέτη Alpha Omega, η Risk and Prevention Study Collaborative Group , η SU.FOL.OM3, η OMEGA και η ORIGIN βρήκαν ότι δεν υπάρχει κανένα όφελος στα καρδιαγγειακά επεισόδια από τη χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων. Ενδεχομένως λοιπόν, σε ένα ασθενή ο οποίος λαμβάνει τη μοντέρνα καρδιαγγειακή προληπτική θεραπεία, τα ω-3 λιπαρά δεν προσφέρουν κάποιο επιπρόσθετο όφελος. Μια πρόσθετη μετανάλυση 14 τυχαιοποιημένων, διπλών τυφλών μελετών, στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 20.000 ασθενείς συμπέρανε ότι δεν υπάρχει προστασία στα καρδιαγγειακά επεισόδια με τα ω-3 λιπαρά οξέα σε ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο.
Στο τελευταίο τευχος του JAMA Internal Medicine η μελέτη FAVOURED έρχετια να προσθέσει περισσότερες αμφιβολίες πάνω σ’ αυτό το θέμα. Ασθενείς με νέα fistula για αιμοκάθαρση τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν ιχθυέλαια 4 g ημερησίως ή εικονικό φαρμακο επί 12 εβδομάδες. Μετά από 12 μήνες δεν υπήρχε καμία διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων στα ποσοστά αποτυχίας του μοσχεύματος μεταξύ των 2 ομάδων.
Με βάση λοιπόν τα ερευνητικά δεδομένα, υπάρχει προβληματισμός για το εάν τα ω-3 λιπαρά είναι αποτελεσματικά στη δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Όσο για την πρωτογενή πρόληψη, η συνεχιζόμενη μελέτη VITAL που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2017 θα είναι πρωταρχικής σημασίας. Μέχρι τότε, η καλύτερη συμβουλή σήμερα είναι η λήψη ψαριών 2 με 3 φορές την εβδομάδα και η επικέντρωση της προσοχής στα άλλα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, όπως η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η υγιεινή διατροφή, η μείωση του βάρους και η διακοπή του καπνίσματος.
