Τα επιβεβαιωμένα κρούσματα έχουν περάσει τα 340.000 παγκόσμια, οι θάνατοι είναι πάνω από 14.700 και αυτοί που θεραπεύθηκαν περίπου 99.000. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να παρακολουθεί αυτούς τους αριθμούς στο site https://coronavirus.jhu.edu/map.html.
Γενικότερα δεδομένα για τον κορωνοϊό μπορείτε να διαβάσετε σε προηγούμενο άρθρο. Όσο περνάει όμως ο καιρός, τόσο περισσότερα στοιχεία συγκεντρώνονται γι’ αυτό το νέο ιό.
Πώς μεταδίδεται;
Δεν έχουμε ακόμη αποσαφηνίσει πλήρως τον κίνδυνο μετάδοσης. Στην αρχή της επιδημίας, στη Γουχάν, διαπιστώθηκε μια σχέση με μια αγορά θαλασσινών που πωλούσε ζωντανά ζώα. Οι περισσότεροι που νόσησαν από τον κορωνοϊό είχαν εργαστεί ή είχαν επισκεφθεί αυτή την αγορά, η οποία ακολούθως έκλεισε για απολύμανση. Όσο όμως η επιδημία εξαπλωνόταν, ο κύριος τρόπος μετάδοσης έγινε πλέον από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Η μετάδοση μεταξύ των ανθρώπων γίνεται με τα αναπνευστικά σταγονίδια, όπως και η γρίπη. Ο ιός που απελευθερώνεται στις εκκρίσεις του αναπνευστικού όταν ένας άνθρωπος βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει θα μολύνει ένα άλλο άνθρωπο εάν έλθει σε επαφή με τους βλεννογόνους αυτού του ανθρώπου (μύτη, μάτια, στόμα). Επίσης, ένας άνθρωπος θα προσβληθεί από τον ιό, εάν ακουμπήσει μια επιφάνεια στην οποία υπάρχουν σταγονίδια με ιό και μετά φέρει τα χέρια στο στόμα, μύτη ή μάτια. Τα σταγονίδια δεν ταξιδεύουν σε απόσταση μεγαλύτερη από 2 μέτρα και μάλλον δεν παραμένουν αιωρούμενα στον αέρα αν και σε μια δημοσίευση φάνηκε ότι σε πειραματικές συνθήκες παρέμειναν στον αέρα επί 3 ώρες και πλέον.
Τα επίπεδα RNA του ιού φαίνεται ότι είναι στο ψηλότερο σημείο αμέσως μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων, ενώ στα μετέπειτα στάδια της νόσου μειώνονται. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα η μετάδοση του ιού να είναι πιο πιθανή στα αρχικά στάδια της νόσου, χωρίς όμως να είναι ακόμη τεκμηριωμένο.
Ποια είναι η πιθανότητα μετάδοσης;
Η πιθανότητα μετάδοσης από ένα προσβεβλημένο άτομο ποικίλλει ανάλογα με τη γεωγραφική θέση και τα μέτρα προφύλαξης που λαμβάνονται. Σύμφωνα με μια αναφορά του ΠΟΥ και της Κίνας η μετάδοση κυμάνθηκε από 1 έως 5% σε δεκάδες χιλιάδες επαφών που είχαν τα επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Κίνα. Στις ΗΠΑ το ποσοστό μετάδοσης ήταν 0.45% σε 445 επαφές 10 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.
Έχει επίσης περιγραφεί μετάδοση του ιού από άτομα χωρίς συμπτώματα ή που βρίσκονται ακόμη στην περίοδο επώασης (πριν δηλαδή να εμφανίσουν τη νόσο). Παραμένει άγνωστο σε τι έκταση μπορεί αυτό να συμβαίνει.
Πόση είναι η περίοδος επώασης του ιού; (Αν κολλήσω σε πόσο καιρό θα παρουσιάσω συμπτώματα;)
Η νόσος θα εμφανισθεί μέσα σε 14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Οι περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται ότι εμφανίζονται 4 έως 5 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό.
Σε μια μελέτη με 1099 ασθενείς με επιβεβαιωμένη λοίμωξη, μέση περίοδος επώασης ήταν 4 ημέρες.
Από μια μελέτη στην Κίνα 181 κρουσμάτων, υπολογίστηκε ότι στο 2.5% τα συμπτώματα θα εμφανιστούν μέσα σε 2.2 ημέρες από την έκθεση και στο 97.5% θα έχουν εμφανιστεί μετά από 11.5 ημέρες. Η μέση περίοδος επώασης σ’ αυτή τη μελέτη ήταν 5.1 ημέρες.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η νόσος μπορεί να είναι από ελαφριά έως σοβαρή. Το παρήγορο είναι ότι οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ελαφρές.
Από 44.500 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις στην Κίνα:
- Το 81% είχε ελαφρά νόσο (ελαφρά ή καθόλου πνευμονία).
- Το 14% είχε σοβαρή νόσο (δύσπνοια, χαμηλό οξυγόνο στο αίμα ή προσβολή άνω του 50% των πνευμόνων στην αξονική μέσα σε 24 ή 48 ώρες).
- Το 5% παρουσίασε κρίσιμη κατάσταση (αναπνευστική ανεπάρκεια, καταπληξία ή ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων).
- Θάνατος εμφανίστηκε στο 2.3%.
Δεν παρουσιάστηκε θάνατος σε άτομα που δεν παρουσίασαν κρίσιμη κατάσταση.
Το ποσοστό θανάτων κυμάνθηκε από 5.8% στη Γουχάν έως 0.7% στην υπόλοιπη Κίνα. Οι περισσότεροι θάνατοι ήταν σε άτομα προχωρημένης ηλικίας, ή σε άτομα με άλλα υποκείμενα νοσήματα (καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, υπέρταση και καρκίνους).
Το ποσοστό σοβαρών ή θανατηφόρων κρουσμάτων ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στην Ιταλία το 12% των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και το 16% αυτών που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο, εισήχθησαν τελικά στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Το ποσοστό θανάτων στην Ιταλία ήταν 5.8% μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Αντίθετα, στη Ν. Κορέα, η θνητότητα ήταν 0.9%. Δεν γνωρίζουμε γιατί υπάρχει αυτή η τεράστια διαφορά. Στην Ιταλία ο μέσος όρος ηλικίας των πασχόντων ήταν τα 60 έτη, ενώ στην Κορέα τα 40. Η μεγαλύτερη ηλικία στην Ιταλία είναι μια πιθανή εξήγηση.
Η νόσος προσβάλλει όλες τις ηλικίες;
Άτομα οποιασδήποτε ηλικίας μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρή νόσο. Όμως, πιο συχνά προσβάλλονται άτομα της μέσης και της μεγάλης ηλικίας.
Σε αρκετές μελέτες η μέση ηλικία ατόμων που νοσηλεύθηκαν ήταν από 49 έως 56 ετών. 87% των ασθενών ήταν μεταξύ 30 και 79 ετών. Η μεγάλη ηλικία επίσης σχετίστηκε με αυξημένους θανάτους: σε άτομα 70 – 79 ετών η θνητότητα ήταν 8% και σε άνω των 80 ετών 15%.
Στις ΗΠΑ από 2020 ασθενείς: το 67% διαγνώσθηκε σε άτομα μεγαλύτερα των 45 ετών. Όμοια με την Κίνα, η θνητότητα ήταν μεγαλύτερη στα ηλικιωμένα άτομα, με 80% των θανάτων να συμβαίνουν σε άτομα άνω των 65 ετών.
Τι συμβαίνει στα παιδιά;
Συνήθως στα παιδιά δεν παρουσιάζονται συμπτώματα. Στις λίγες φορές που υπάρχουν, είναι ελαφρά. Παρόλα αυτά έχουν αναφερθεί και σοβαρές περιπτώσεις ακόμη και σε παιδιά.
Από μελέτη στην Κίνα, μόνο το 2% των λοιμώξεων παρουσιάστηκε σε άτομα κάτω των 20 ετών. Ομοίως στη Ν. Κορέα, μόνο το 6.3% από 8.000 περίπου λοιμώξεις αφορούσε άτομα κάτω των 20 ετών.
Σε μια μικρή μελέτη 10 παιδιών στην Κίνα, η νόσος ήταν ελαφρά: τα 8 είχαν πυρετό που υποχώρησε σε 24 ώρες, τα 6 είχαν βήχα, τα 4 πονόλαιμο, τα 4 είχαν εικόνα πνευμονίας στην αξονική τομογραφία και κανένα δεν χρειάστηκε χορήγηση οξυγόνου. Σε μια άλλη μελέτη 6 παιδιών στη Γουχάν ηλικίας από 1 έως 7 έτη, όλα είχαν πυρετό άνω του 39οC και βήχα, 4 είχαν εικόνα πνευμονίας και 1 εισήχθη στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Όλα τα παιδιά θεραπευτηκαν τελικά.
Υπάρχουν άτομα με κορωνοϊό χωρίς συμπτώματα;
Έχουν περιγραφεί τέτοιες περιπτώσεις (ασυμπτωματικές λοιμώξεις) αλλά είναι άγνωστη η συχνότητά τους.
Σε μια επιδημία κορωνοϊού σε κρουαζιερόπλοιο όπου έγινε εξέταση σε σχεδόν όλους, το 17% βρέθηκε θετικό στον κορωνοϊό. Τα μισά από τα 619 κρούσματα ήταν ασυμπτωματικά τη στιγμή της διάγνωσης.
Ακόμη όμως και άτομα με ασυμπτωματική λοίμωξη μπορεί να έχουν ακτινολογικά ευρήματα. Σε μια μελέτη 24 ασθενών με ασυμπτωματική λοίμωξη στους οποίους έγινε αξονική τομογραφία, το 50% είχε ευρήματα πνευμονίας και ένα άλλο 20% είχε άτυπα ευρήματα. Σε 5 ασθενείς εμφανίστηκε χαμηλός πυρετός με ή χωρίς άλλα συνοδά συμπτώματα, λίγες ημέρες μετά τη διάγνωση.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου που προκαλεί ο κορωνοϊός;
Η πνευμονία είναι η πιο συχνή σοβαρή εκδήλωση και παρουσιάζεται με: βήχα, πυρετό, δύσπνοια και αμφοτερόπλευρα διηθήματα στους πνεύμονες.
Τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου, όπως φάνηκε σε καταγραφή 138 ασθενών στη Γουχάν, είναι:
- Πυρετός στο 99% των περιπτώσεων
- Αίσθημα κούρασης στο 70%
- Ξηρός βήχας στο 59%
- Ανορεξία στο 40%
- Μυαλγίες στο 35%
- Δύσπνοια στο 31%
- Πτύελα στο 27%
Εν τούτοις ο πυρετός μπορεί να μην υπάρχει πάντα. Σε μια μελέτη, πυρετός υπήρχε σε όλους σχεδόν τους ασθενείς, αλλά το 20% είχε χαμηλό πυρετό, κάτω των 38οC. Σε μια άλλη μελέτη 1099 ασθενών από την Κίνα, πυρετός (που ορίστηκε ως θερμοκρασία μασχάλης άνω των 37.5οC) υπήρχε σε μόνο το 44% των ασθενών κατά την εισαγωγή, αλλά τελικά διαπιστώθηκε στο 89% των ασθενών κατά τη νοσηλεία.
Άλλα λιγότερο συχνά συμπτώματα:
πονοκέφαλος, πονόλαιμος και ρινόρροια. Επίσης παρατηρήθηκαν και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σε ορισμένους ασθενείς, όπως εμετός και διάρροια, αλλά γενικά είναι σπανιότερα.
Μερικές άλλες μελέτες έδειξαν ότι η ηπιότερη μορφή της νόσου είναι πιο συχνή. Για παράδειγμα, σε 62 ασθενείς στην Κίνα, όλοι εκτός ενός είχαν πνευμονία, αλλά μόνο δυο παρουσίασαν δύσπνοια και μόνο ένας χρειάστηκε διασωλήνωση.
Ποια είναι η πορεία της νόσου;
Όπως προαναφέρθηκε, η λοίμωξη μπορεί να είναι από ήπια έως κρίσιμη για την επιβίωση.
Μερικοί ασθενείς μπορεί αρχικά να έχουν ήπια συμπτώματα, αλλά να επιδεινωθούν μέσα στην πρώτη εβδομάδα. Σε 138 ασθενείς από τη Γουχάν, η δύσπνοια παρουσιάστηκε 5 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων και η εισαγωγή στο νοσοκομείο έγινε την 7η ημέρα. Σε μια άλλη μελέτη η δύσπνοια εμφανίστηκε την 8η ημέρα κατά μέσο όρο.
Η κύρια επιπλοκή στα άτομα που έχουν σοβαρή νόσο είναι το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρεις (ARDS). Εμφανίστηκε περίπου στο 20% των νοσηλευομένων μετά από 8 ημέρες κατά μέσο όρο, και οδήγησε στη διασωλήνωση στο 12.3%. Σε μια άλλη μελέτη νοσηλευομένων το 41% παρουσίασε ARDS.
Άλλες επιπλοκές του κορωνοϊού ήταν αρρυθμίες 17%, οξεία καρδιακή βλάβη 7%, καταπληξία 9%.
Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., ο χρόνος ίασης είναι περίπου 2 εβδομάδες για τις ελαφρές λοιμώξεις και 3 με 6 εβδομάδες για τη σοβαρή μορφή της νόσου.
Ποια είναι η θεραπεία στις ελαφρές περιπτώσεις;
Τα άτομα που έχουν ήπια νόσο, θα πρέπει να παραμένουν στο σπίτι απομονωμένοι, για την αποφυγή της μετάδοσης σε άλλους, αλλά σε συνεχή παρακολούθηση για τυχόν επιδείνωση που θα καταστήσει απαραίτητη τη νοσηλεία στο νοσοκομείο. Θα πρέπει μένουν σε ξεχωριστό χώρο από άλλους ανθρώπους αλλά και τα κατοικίδια. Πρέπει να φορούν μάσκα όταν είναι στο ίδιο δωμάτιο (ή όχημα) με άλλα άτομα ή όταν χρειαστεί να μεταβούν σε δομές υγείας. Σημαντική επίσης είναι η απολύμανση των επιφανειών τις οποίες ακουμπούν.
Πότε σταματά η απομόνωση για κάποιον που νόσησε;
Πρέπει να ισχύουν τα 2 παρακάτω:
Τουλάχιστον 7 ημέρες μετά την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων
ΚΑΙ
τουλάχιστον 3 ημέρες μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων (πυρετός, βήχας, δύσπνοια)
Σε ασθενείς που είχαν εξέταση θετική στον κορωνοϊό αλλά δεν παρουσίασαν συμπτώματα, η απομόνωση σταματά όταν παρέλθουν 7 ημέρες από την ημέρα της θετικής εξέτασης.
Θεραπεία στο νοσοκομείο
Μερικοί ασθενείς έχουν σοβαρή νόσο που χρειάζεται νοσηλεία στο νοσοκομείο. Οπωσδήποτε ο στόχος είναι ο περιορισμός της μετάδοσης της νόσου και η υποστηρικτική θεραπεία.
Συνήθως αυτοί οι ασθενείς χρειάζονται χορήγηση οξυγόνου. Έχουν χρησιμοποιηθεί οξυγόνο υψηλής ροής και μη επεμβατικός αερισμός θετικής πίεσης, αλλά χρειάζεται προσοχή διότι αυτές οι τεχνικές προκαλούν σταγονίδια και επομένως χρειάζονται μέτρα αποφυγής μετάδοσης του ιού.
Μερικοί ασθενείς που θα παρουσιάσουν ARDS θα χρειαστούν διασωλήνωση και μηχανικη υποστήρξη της αναπνοής. Μπορεί να χρειαστεί εξωσωματική οξυγόνωση σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται.
Συνιστάται αποφυγή χορήγησης κορτικοστεροειδών, εκτός εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι (όπως π.χ. επιδείνωση προϋπάρχουσας χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας).
Υπάρχουν κάποιοι φόβοι, χωρίς επιστημονικά ερείσματα, για τη χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων σε πάσχοντες. Η σύσταση του Π.Ο.Υ. είναι να μην αποφεύγονται σε περίπτωση που είναι αναγκαία.
Υπάρχουν ορισμένα φάρμακα των οποίων η δράση κατά του ιού είναι υπό έρευνα. Αυτά είναι η ρεμντεσιβίρη, η χλωροκίνη και η υδροξυχλωροκίνη, η αζιθρομυκίνη, ο συνδυασμός λοπιναβίρης-ριτοναβίρης, η τοσιλιζουμάμπη κ.ά.
