Ο συνδυασμός ενός GLP-1 αναλόγου – μια γνωστή κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 – με έναν αναστολέα κινάσης 1Α (DYRK1A) προκάλεσε αύξηση κατά 5% έως 6% της αναπαραγωγής ανθρώπινων βήτα κυττάρων του παγκρέατος στο εργαστήριο.
Αυτό είναι πολύ υψηλότερο ποσοστό απ’ αυτό που έχει παρατηρηθεί σε προηγούμενες μελέτες με τη χρήση μόνο του αναστολέα DYRK1A και μπορεί να είναι μια ανακάλυψη που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της μάζας των β κυττάρων σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 αλλά και διαβήτη τύπου 1.
Μέχρι παλιότερα πιστεύαμε ότι είναι αδύνατο να αυξήσουμε τη μάζα των β κυττάρων σε άτομα με διαβήτη. Εδώ και μερικά χρόνια αρχίσαμε να έχουμε ελπίδες ότι είναι δυνατό αλλά με βραδύ ρυθμό. Με αυτή την τελευταία μελέτη φαίνεται πιθανό ότι μπορεί να γίνει με αρκετά γρήγορο ρυθμό.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Science Translational Medicine.
Στο διαβήτη τύπου 1 η μάζα των β κυττάρων μειώνεται κατά 90% ενώ στο διαβήτη τύπου 2 κατά 50%. Σε μια προσπάθεια αποκατάστασης αυτής της βλάβης έχει επιχειρηθεί ολική μεταμόσχευση παγκρέατος αλλά και μεταμόσχευση παγκρεατικών νησιδίων. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, αλλά οι ασθενείς θα πρέπει να παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα δια βίου μετά τη μεταμόσχευση. Η θεραπεία αντικατάστασης με αρχεγονικά β κύτταρα είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2015 στο περιοδικό Nature Medicine το φάρμακο harmine, που είναι αναστολέας κινάσης DYRK1A και χορηγείται από το στόμα, προκάλεσε μια άυξηση κατά 2% ημερησίως του ρυθμού αναπαραγωγής των β κυττάρων σε κυτταροκαλλιέργειες. Αυτός ο ρυθμός αναπαραγωγής επιβεβαιωθηκε και από άλλες μελέτες σε διαφορετικά ερευνητικά κέντρα. Όμως αυτός ο ρυθμός είναι μικρός και η επίδραση του φαρμάκου δεν περιορίζεται στα β κύτταρα μόνο. Υπάρχει ενδεχόμενο το φάρμακο να έχει ψυχιατρικές ανεπιθύμητες επιδράσεις.
Είναι γνωστό ότι τα β κύτταρα του παγκρέατος πολλαπλασιάζονται από τη γέννηση με ένα ρυθμό 2% το πολύ ημερησίως κατά το πρώτο έτος της ζωής και μετά με πολύ χαμηλότερο ρυθμό. Επομένως χρειάζονται λίγα χρόνια για την τελική ανάπτυξη της συνολικής μάζας των β κυττάρων. Με ένα ρυθμό 5% που παρατηρήθηκε στη μελέτη, η μάζα των β κυττάρων θα μπορούσε να αποκατασταθεί πλήρως μέσα σε δυο χρόνια σε ένα άτομο με διαβήτη.
Θα χρειαστούν μελέτες μεγαλύτερης διάρκειας για να επιβεβαιώσουν τα θετικά αυτά αποτελέσματα. Ήδη είναι σε εξέλιξη μια μελέτη διάρκειας ενός έτους.
Θα είναι μεγάλο επίτευγμα για ένα άτομο με διαβήτη τύπου 1 (αλλά και τύπου 2) να παίρνει τη θεραπεία συνδυασμού GLP-1 αναλόγου με αναστολέα της κινάσης επί 2 χρόνια και μετά να μη χρειάζεται καμία θεραπεία. Οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1 με τα σημερινά δεδομένα δε μπορούν να επιβιώσουν χωρίς την καθημερινή χορήγηση ινσουλίνης.
Πρόκειται για ένα τομέα της ιατρικής ταχέως εξελισσόμενο.
Βιβλιογραφία
Courtney Ackeifi, et al. GLP-1 receptor agonists synergize with DYRK1A inhibitors to potentiate functional human β cell regeneration. Science Translational Medicine 12 Feb 2020: Vol. 12, Issue 530, eaaw9996
DOI: 10.1126/scitranslmed.aaw9996.
