Μια πολύ συχνή διαταραχή του παχέος εντέρου που μπορεί να οδηγήσει τους ασθενείς στο νοσοκομείο είναι η εκκολπωμάτωση. Πρόκειται για σακοειδείς προσεκβολές (δηλαδή σακουλάκια που προβάλλουν), που δημιουργούνται με την παροδο της ηλικίας συνήθως στο αριστερό τμήμα του παχέος εντέρου.
Υπολογίζεται ότι το 30% των ανθρώπων έχουν παρουσιάσει εκκολπώματα μέχρι την ηλικία των 60 ετών και το 65% μέχρι τα 85 έτη. Η ύπαρξη των απλών εκκολπωμάτων συνήθως είναι ασυμπτωματική, αλλά στο 10 – 35% των ανθρώπων που τα έχουν, εμφανίζονται επιπλοκές, όπως είναι η φλεγμονή (εκκολπωματίτιδα) και σπανιότερα η αιμορραγία. Σε αυτές τις επιπλοκές συνήθως χρειάζεται νοσηλεία και ειδική θεραπεία. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί χειρουργική αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που πάσχει.
Παραδοσιακά, οι γιατροί συμβούλευαν τους ασθενείς με εκκολπώματα να αποφεύγουν την κατανάλωση ξηρών καρπών, τροφών που περιέχουν σπόρους (π.χ τομάτα, σύκα ή ακτινίδια), ποπ κορν και καλαμπόκι. Αυτό είχε προκύψει από τη θεωρία ότι οι επιπλοκές των εκκολπωμάτων, δηλαδή η εκκολπωματίτιδα και η αιμορραγία, οφείλονται σε τραύμα στον αυλό του εντέρου. Η θεωρία ήταν ότι κόπρανα παγιδεύονταν μέσα σε ένα εκκόλπωμα, φράζοντας τον αυχένα (δηλ. την είσοδο) προκαλώντας την ανάπτυξη μικροβίων και τη φλεγμονή ή προκαλούν διάβρωση του βλεννογόνου προκαλώντας φλεγμονή ή αιμορραγία. Οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, τα ποπ κορν και το καλαμπόκι εθεωρούντο ότι μπορούσαν να προκαλέσουν διάβρωση του βλεννογόνου ή απόφραξη του στομίου του εκκολπώματος, με αποτέλεσμα αιμορραγία και εκκολπωματίτιδα αντίστοιχα.
Αυτή η θεωρία είχε αναπτυχθεί χωρίς να υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που να δείχνουν ότι οι προαναφερθείσες τροφές μπορούν να προκαλέσουν επιπλοκές στα υπάρχοντα εκκολπώματα. Επίσης, αυτή η θεωρία ερχόταν σε αντίθεση με τη γνώση ότι οι ξηροί καρποί αποτελούν μέρος μιας υγιεινής διατροφής. Έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε πρωτεϊνες, ακόρεστα λίπη, φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Μια διατροφή πλούσια σε ξηρούς καρπούς μπορεί να προστατεύσει από συνήθη νοσήματα, όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του προστάτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η χολολιθίαση.
Με δεδομένη τη μεγάλη συχνότητα των εκκολπωμάτων, ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στερείτο μια ωφέλιμη τροφή, χωρίς να υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα γι’ αυτό.
Μια μεγάλη προοπτική μελέτη της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν το 2008, κατέρριψε αυτόν το μύθο. Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν 47.228 άνδρες, ηλικίας 40 έως 75 ετών επί 18 χρόνια. Οι άνθρωποι αυτοί στην έναρξη της μελέτης δεν είχαν εκκολπώματα ούτε ιστορικό εκκολπωματίτιδας ή αιμορραγίας. Κατά τη διάρκεια της 18ετούς παρακολούθησης, παρουσιάστηκαν 801 επεισόδια εκκολπωματίτιδας και 383 επεισόδια αιμορραγίας από εκκολπώματα. Οι άνθρωποι οι οποίοι συνήθιζαν να έχουν στη διατροφή τους ξηρούς καρπούς είτε ποπ κορν, όχι μόνο δεν είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο, αλλά αντιθέτως είχαν μικρότερη πιθανότητα εκκολπωματίτιδας και αιμορραγίας.
Ποια είναι η σωστή διατροφή για ανθρώπους με εκκολπώματα;
Σήμερα λοιπόν δεν συνιστούμε σε αυτούς τους ανθρώπους να αποφεύγουν τους ξηρούς καρπούς, τους σπόρους , το ποπ κορν και το καλαμπόκι. Εξαίρεση αποτελεί η περίοδος που υπάρχει ενεργός φλεγμονή ή αιμορραγία, όπου συστήνουμε μια διατροφή χωρίς υπόλλειμμα. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι ασθενείς θα πρέπει να ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες. Οι τροφές αυτές είναι τα φρούτα, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα λαχανικά, τα χόρτα, οι ξηροί καρποί.
Τι άλλο μπορεί να βοηθήσει;
Η τακτική σωματική άσκηση φαίνεται ότι μειώνει τον κίνδυνο εκκολπωματίτιδας και αιμορραγίας. Σε μια προοπτική μελέτη 48.000 ανδρών ηλικίας 40 έως 75 ετών, ο κίνδυνος να εμφανίσουν εκκολπωμάτωση ήταν αντιστρόφως ανάλογος με τη συνολική φυσική δραστηριότητα. Πιο αποτελεσματική ήταν η έντονη δραστηριότητα όπως το τρέξιμο.
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εκκολπωματίτιδας και αιμορραγίας. Σε μια μεγάλη προοπτική μελέτη 47.228 ανδρών η εκκολπωματίτιδα και η αιμορρραγία ήταν πιο συχνή στα άτομα που είχαν τη μεγαλύτερη περίμετρο μέσης.
Οι καπνιστές έχουν μεγαλύτερη κίνδυνο να παρουσιάσουν διάτρηση σε ένα επεισόδιο εκκολπωματίτιδας ή απόστημα συγκριτικά προς τους μη καπνιστές. Για τον καφέ και το αλκοόλ δεν έχει βρεθεί κάποια σχέση.
Διάφορα φάρμακα επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών της εκκολπωμάτωσης, όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα κορτικοστεροειδή και τα οπιούχα. Αντίθετα, οι στατίνες μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο διάτρησης σε εκκολπωματίτιδα.
Βιβλιογραφία
Strate LL, et al. Nut, corn, and popcorn consumption and the incidence of diverticular disease. JAMA. 2008;300(8):907
Aldoori WH, et al. Prospective study of physical activity and the risk of symptomatic diverticular disease in men. Gut. 1995;36(2):276
Strate LL, et al. Obesity increases the risks of diverticulitis and diverticular bleeding. Gastroenterology. 2009;136(1):115
Hjern F, Wolk A, Håkansson N. Smoking and the risk of diverticular disease in women. Br J Surg. 2011 Jul;98(7):997-1002.
