Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που μπορούν να χορηγηθούν από το στόμα, με πιθανά οφέλη για την υγεία για τον άνθρωπο και τα ζώα. Υπάρχουν νεότερα ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν τη χρήση συγκεκριμένων προβιοτικών, όπως τα είδη Bacillus, για τη θεραπεία ορισμένων ιατρικών νοσημάτων στον άνθρωπο. Τα προβιοτικά έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί εκτενώς στα ιχθυοτροφεία και την κτηνοτροφία, και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στη διέγερση της ανοσίας για τα ψάρια και τα ζώα. Από προκαταρκτικά στοιχεία επίσης προκύπτει ότι τα προβιοτικά βελτιώνουν τη γεύση του κρέατος στην κτηνοτροφία. Τα είδη Bacillus spp αποτελούν το δεύτερο μεγαλύτερο γένος που χρησιμοποιείται σε προβιοτικά σκευάσματα που διατίθενται στο εμπόριο, μετά τα Lactobacillus spp.
Η επέκταση των προβιοτικών για χρήση από τον άνθρωπο είχε ως αποτέλεσμα ορισμένα ζητήματα ασφάλειας, όπως τη λανθασμένη επισήμανση, την ύπαρξη παθογόνων προβιοτικών και τη μόλυνσή τους από μικρόβια. Οι παραβιάσεις της ορθής πρακτικής στην παρασκευή συμβαίνουν συχνά και έχουν οδηγήσει σε μόλυνση του τελικού προϊόντος, με συνέπεια την ύπαρξη σε αυτό παθογόνων μικροοργανισμών που μπορεί να είναι επικίνδυνα για την υγεία του ανθρωπου.
Ένας ανοσοκατεσταλμένος ασθενής πέθανε από λοίμωξη μετά την χορήγηση ενός προβιοτικού σκευάσματος Bacillus subtilis, ενώ επίσης ένα πρόωρο βρέφος ηλικίας 8 ημερών πέθανε από κεραυνοβόλο μουκορμύκωση του πεπτικού συστήματος λόγω μόλυνσης από μύκητα του προβιοτικού που χορηγήθηκε ως θεραπεία στο βρέφος.
Σε σύγκριση με τις περιστασιακές αναφορές λοιμώξεων που σχετίζονται με τα ανθρώπινα προβιοτικά προϊόντα, τα θέματα ασφάλειας που σχετίζονται με τα προβιοτικά προϊόντα χρήσης στην κτηνοτροφία είναι πιθανό να είναι ακόμη χειρότερα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και οι Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ) έχουν δημοσιεύσει καταλόγους αποδεκτών μικροοργανισμών για χρήση ως προβιοτικά στα ζώα. Ωστόσο, καμία αρχή δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για την αξιολόγηση της ασφάλειας των προβιοτικών για χρήση σε ζώα σε επίπεδο στελεχών. Επιπλέον, τα προβιοτικά ενέχουν τον κίνδυνο να γίνουν οχήματα για την εξάπλωση γονιδίων τοξίνης και γονιδίων αντοχής στα αντιβιοτικά.
Η μόλυνση από μικρόβια των προβιοτικών που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία είναι επίσης ένα σημαντικό θέμα ανησυχίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μικροοργανισμοί Acinetobacter spp και Cronobacter spp έχουν συχνά βρεθεί σε προβιοτικά που προορίζονται για ανθρώπους. Παρόλο που μερικές μελέτες έχουν αξιολογήσει την ασφάλεια των προβιοτικών για ανθρώπινη και ζωική χρήση, απουσιάζει μια συστηματική παρακολούθηση μετά την κυκλοφορία αυτών των προϊόντων, για τον εντοπισμό μικροβιακών κινδύνων. Ο πραγματικός επιπολασμός των ευκαιριακών παθογόνων στα προβιοτικά της κτηνοτροφίας είναι επί του παρόντος άγνωστος, ειδικά για τα παθογόνα ESKAPE (Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa και Enterobacter spp).
Σε μια πρόσφατη μελέτη έγινε αξιολόγηση της ασφάλειας των προβιοτικών κτηνοτροφίας και του βαθμού μικροβιακής μόλυνσης με την ανίχνευση της παρουσίας κλινικά σημαντικών παθογόνων. Αξιολογήθηκε η ασφάλεια 92 προβιοτικών κτηνοτροφίας από την Κίνα. Εξετάστηκαν επίσης η εξάπλωση παθογόνων μικροοργανισμών από προβιοτικά και οι επακόλουθες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία με τη διεξαγωγή επιτόπιας γονιδιωματικής παρακολούθησης σε 2 αγροκτήματα.
Συνολικά απομονώθηκαν 123 είδη Bacillus από 92 μάρκες προβιοτικών, εκ των οποίων τα 45 ήταν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Συγκεκριμένα, το 33,7% των προβιοτικών είχαν μολυνθεί με επικίνδυνα για τη ζωή παθογόνα όπως η Κλεμπσιέλλα (Klebsiella pneumoniae). Η γονιδιωματική παρακολούθηση σε μια φάρμα κοτόπουλων εντόπισε ένα στέλεχος Bacillus cereus θετικό για την τοξίνη του άνθρακα σε ένα προβιοτικό που χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα ζωοτροφών, και το οποίο μεταφέρθηκε στα υπόγεια ύδατα και σε ένα κοντινό ιχθυοτροφείο. Μετά από αναδρομική ανάλυση των δεδομένων παρακολούθησης κατά τη διάρκεια της περιόδου 2015-2018 σε 3 επαρχίες, αποκαλύφθηκαν 2 στελέχη B. cereus σε ανθρώπους με συμπτώματα εντερικού άνθρακα και επιβεβαιώθηκε η μετάδοση του B. cereus από τη συγκεκριμένη φάρμα στον άνθρωπο. Η παρακολούθηση της τοξίνης του άνθρακα αποκάλυψε ότι εντοπίστηκε η τοξίνη cya σε 8 από τις 31 φάρμες.
Αυτή η μελέτη παρέχει την πρώτη εθνική έρευνα για την ασφάλεια χρήσης των προβιοτικών στην κτηνοτροφία στην Κίνα και επιβεβαιώνει τη μετάδοση μικροβίων μέσω των προβιοτικών από τις φάρμες στον άνθρωπο. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ευρεία χρήση προβιοτικών που περιέχουν παθογόνα οδηγεί στη μεταφορά παθογόνων μικροοργανισμών στους ανθρώπους, με ανησυχητικές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία. Η ορθή πρακτική παρασκευής των προϊόντων πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά κατά την παραγωγή όλων των προβιοτικών.
Βιβλιογραφία
Songzhe Fu, et al. National Safety Survey of Animal-use Commercial Probiotics and Their Spillover Effects From Farm to Humans: An Emerging Threat to Public Health. Clinical Infectious Diseases, Volume 70, Issue 11, 1 June 2020, Pages 2386–2395
