Σε μια πρόσφατη προοπτική, τυχαιοποιημένη μελέτη, η λήψη αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPI) συσχετίστηκε με μέτρια αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, αν και όχι στατιστικά σημαντική. Για να εξετάσουν περαιτέρω αυτήν την πιθανή συσχέτιση, οι ερευνητές ανέλυσαν συνδυασμένα δεδομένα από τρεις μεγάλες, τρέχουσες προοπτικές μελέτες.
Μεταξύ περισσότερων από 200.000 ασθενών που δεν είχαν διαβήτη και οι οποίοι παρακολουθήθηκαν για διάμεσο διάστημα 8 – 10 ετών, οι 10.105 εμφάνισαν διαβήτη τύπου 2. Ο κίνδυνος διαβήτη αυξήθηκε σημαντικά στους χρήστες των αναστολέων αντλίας πρωτονίων (αναλογία κινδύνου: 1,24). Η πλειονότητα του αυξημένου κινδύνου παρουσιάστηκε σε ασθενείς που χρησιμοποίησαν αναστολείς αντλίας πρωτονίων για περισσότερα από 2 χρόνια και ο κίνδυνος αυξήθηκε όσο μεγαλύτερη ήταν η διάρκεια χρήσης.
Αν και αυτή η μελέτη παρατήρησης δεν μπορεί να αποδείξει την αιτιότητα, για να εξηγήσουν τα αποτελέσματα οι συγγραφείς προτείνουν έναν εύλογο μηχανισμό: μια αλλαγή στο μικροβίωμα που προκαλούν οιαναστολείς αντλίας πρωτονίων. Αυτό θα μπορούσε να είναι η εξήγηση, καθώς από τη μία ο κύριος σκοπός του γαστρικού οξέος είναι η εξουδετέρωση των μικροοργανισμών και από την άλλη οι μεταβολές στο μικροβίωμα έχουν συσχετιστεί με τον διαβήτη. Επιπλέον, αρκετές μελέτες δείχνουν μια σχέση μεταξύ της χρήσης PPI και της ανάπτυξης της παχυσαρκίας. Ίσως η χρήση PPI μειώνει την αρνητική ανατροφοδότηση που σχετίζεται με την υπερκατανάλωση τροφής, οδηγώντας σε αύξηση βάρους και υψηλότερο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
Οι ασθενείς με ήπια πεπτικά νοσήματα θα πρέπει να παραμένουν στο χαμηλότερο επίπεδο καταστολής του γαστρικού οξέος, για να διατηρούν ικανοποιητικό έλεγχο των συμπτωμάτων τους. Σε πολλούς ασθενείς, τα συμπτώματα μπορούν να ελεγχθούν με αποκλειστές ισταμίνης-2 ή αλλαγή του τρόπου ζωής, αποφεύγοντας εντελώς τους PPI. Με αυτό τον τρόπο, θα ελαχιστοποιηθεί ο πιθανός μικρός κίνδυνος για διαβήτη (αλλά και για τις άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν παραητηρηθεί μεχρι σήμερα) από τη λήψη αυτών των πολύ αποτελεσματικών φαρμάκων.
Θυμίζω ότι αυτή η δημοφιλής κατηγορία φαρμάκων (ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη, εσομεπραζόλη, ραμπεπραζόλη, παντοπραζόλη) έχει ενοχοποιηθεί για:
- διαταραχή της απορρόφησης άλλων φαρμάκων
- πρόκληση πνευμονίας
- ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα (από το C. difficile)
- κατάγματα ισχίου
- δυσαπορρόφηση και έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 και μαγνησίου
- αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο
- άνοια
- νεφρική βλάβη, χρόνια ή οξεία (διάμεση νεφρίτιδα)
Πολλές απ’ αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες έχουν καταγραφεί σε αναδρομικές μελέτες και ως εκ τούτου μπορεί να μην ισχύουν. Παρόλα αυτά, και με βάση το δεδομένο ότι το 70% των συνταγογραφούμενων αναστολέων αντλίας πρωτονίων δεν χρειάζεται, θα πρέπει η λήψη αυτών των φαρμάκων να γίνεται μόνο όταν υπάρχει ένδειξη.
Βιβλιογραφία
Yuan J et al. Regular use of proton pump inhibitors and risk of type 2 diabetes: Results from three prospective cohort studies. Gut 2020 Sep 28; [e-pub]
