Οι κράμπες στους σκελετικούς μυς είναι συχνές και παρουσιάζονται συχνά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σε άτομα προχωρημένης ηλικίας, μετά από έντονη άσκηση ή σε άτομα με διαταραχές των κινητικών νευρώνων (όπως μυατροφική πλαγία σκλήρυνση). Συνήθως, οι κράμπες δεν έχουν προφανή υποκείμενη παθολογία, και έτσι ονομάζονται ιδιοπαθείς. Μια αρκετά δημοφιλής πρακτική από πολλούς γιατρούς είναι να χορηγούνται συμπληρώματα μαγνησίου για την προφύλαξη και τη θεραπεία ατόμων που παθαίνουν κράμπες, χωρίς όμως να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση αυτής της πρακτικής. Η γνωστή ομάδα Cochrane έκανε πρόσφατα μια μετανάλυση με τον εντοπισμό και την ενσωμάτωση των πιο πρόσφατων μελετών, με στόχο τη διερεύνηση αυτού του θέματος.
Στη μετανάλυση συμπεριλήφθηκαν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες χορήγησης συμπληρωμάτων μαγνησίου (σε οποιαδήποτε μορφή) για την πρόληψη των κραμπών των σκελετικών μυών σε οποιαδήποτε ομάδα ασθενών. Υπήρχαν μελέτες σύγκρισης του μαγνησίου με καμία θεραπεία, με εικονικό φάρμακο ή με κάποια άλλη θεραπεία.
Εντοπίστηκαν 11 μελέτες με συμμετοχή συνολικά 735 ατόμων. Σε 5 μελέτες συμμετείχαν έγκυοι γυναίκες με κράμπες στα πόδια (408 συμμετέχοντες) και σε 5 μελέτες συμμετείχαν άτομα με ιδιοπαθείς κράμπες. Σε μια άλλη μελέτη συμμετείχαν 29 άτομα με κίρρωση του ήπατος, μόνο μερικά από τα οποία υπέφεραν από μυϊκές κράμπες. Σε όλες τις μελέτες χορηγήθηκε μαγνήσιο ως συμπλήρωμα από το στόμα, εκτός από μία μελέτη στην οποία χορηγήθηκε μαγνήσιο ως με συνεχείς ενδοφλέβιες εγχύσεις. Εννέα μελέτες συνέκριναν το μαγνήσιο με το εικονικό φάρμακο, μία μελέτη συνέκρινε το μαγνήσιο με καμία θεραπεία, ή με ανθρακικό ασβέστιο ή με βιταμίνη Β και μια άλλη μελέτη συνέκρινε το μαγνήσιο με τη βιταμίνη Ε ή το ασβέστιο.
Για τις ιδιοπαθείς κράμπες, κυρίως σε ηλικιωμένους (μέση ηλικία 61,6 έως 69,3 ετών) που είχαν νυχτερινές κράμπες στα πόδια (η πιο συνηθισμένη εκδήλωση), οι διαφορές στη συχνότητα κράμπας κατά τη σύγκριση του μαγνησίου με το εικονικό φάρμακο ήταν μικρές, όχι στατιστικά σημαντικές και έδειξαν ελάχιστη ετερογένεια (I² = 0% έως 12%). Το ποσοστό των ατόμων που βίωσαν 25% ή μεγαλύτεργ μείωση της συχνότητας κράμπας από την έναρξη δεν ήταν επίσης διαφορετικό (RR 1,04, 95% CI 0,84 έως 1,29, 3 μελέτες, 177 συμμετέχοντες · στοιχεία υψηλής βεβαιότητας). Ομοίως, δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στις τέσσερις εβδομάδες στην ένταση κράμπας ή στη διάρκεια κράμπας. Η μοναδική μελέτη που συνέκρινε το μαγνήσιο με την απουσία θεραπείας απέτυχε να βρει στατιστικά σημαντικό όφελος σε μια σειρά 3 σημείων της συνολικής αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Από τις 3 μελέτες που συνέκριναν το μαγνήσιο με το εικονικό φάρμακο, η μια δεν βρήκε κανένα όφελος για τη συχνότητα ή την ένταση, μια άλλη βρήκε όφελος και για τα δύο και μια τρίτητ ανέφερε ασυνεπή αποτελέσματα για τη συχνότητα που δεν μπορούσαν να ληφθούν υπόψη. Η μοναδική μελέτη σε άτομα με κίρρωση του ήπατος ήταν μικρή και είχε περιορισμένη αναφορά για κράμπες, αλλά δεν βρήκε καμία διαφορά όσον αφορά τη συχνότητα της κράμπας ή την ένταση της κράμπας.
Οι σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες (εμφανίστηκαν σε 2 από τους 72 χρήστες μαγνησίου και 3 στους 68 χρήστες του εικονικού φαρμάκου) και οι διακοπές της θεραπείας λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών, δεν διέφεραν σημαντικά από το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, στις 4 μελέτες για τις οποίες μπορούσε να προσδιοριστεί, περισσότεροι συμμετέχοντες παρουσίασαν δευτερεύουσες ανεπιθύμητες ενέργειες στην ομάδα μαγνησίου από ό, τι στην ομάδα εικονικού φαρμάκου (RR 1,51, 95% CI 0,98 έως 2,33 · 4 μελέτες, 254 συμμετέχοντες · στοιχεία χαμηλής βεβαιότητας) . Συνολικά, το από του στόματος μαγνήσιο συσχετίστηκε με κυρίως γαστρεντερικές ανεπιθύμητες ενέργειες (π.χ. διάρροια), με 11% – 37% των συμμετεχόντων.
Φαίνεται λοιπόν απίθανο ότι η χορήγηση μαγνησίου παρέχει κάποια κλινικά σημαντική προφύλαξη από τις κράμπες σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα που παρουσιάζουν κράμπες στους σκελετικούς μυς. Αντιθέτως, για τις εγκύους που παρουσιάζουν κράμπες, η βιβλιογραφία είναι αντιφατική και χρειάζεται περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον πληθυσμό. Δεν βρέθηκαν τυχαιοπιημένες μελέτες που να αξιολογούν τη χορήγηση μαγνησίου για μυϊκές κράμπες που σχετίζονται με την άσκηση ή μυϊκές κράμπες που σχετίζονται με κάποια νόσο (για παράδειγμα μυατροφική πλαγία σκλήρυνση / νόσος κινητικού νευρώνα) εκτός από μία μικρή (ασαφή) μελέτη σε άτομα με κίρρωση του ήπατος, όπου μόνο μερικοί από τους συμμετέχοντες υπέφεραν κράμπες.
Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η έλλειψη μαγνησίου είναι ιδιαίτερα σπάνια στον γενικό πληθυσμό, με εξαίρεση άτομα που πάσχουν από νοσήματα που προκαλούν δυασπορρόφηση, όπως οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου ή η κοιλιοκάκη.
Βιβλιογραφία
Garrison SR, Korownyk CS, Kolber MR, et al. Magnesium for skeletal muscle cramps. Cochrane Database Syst Rev. 2020 Sep 21
