Σχεδόν το 20% των τυχαία διαγνωσθέντων αδενωμάτων των επινεφριδίων εκκρίνουν κορτιζόλη σε επίπεδα που σχετίζονται με αυξημένη θνησιμότητα.
Τα αδενώματα των επινεφριδίων εμφανίζονται περίπου στο 5% του πληθυσμού. Έχουν ονομασtεί τυχαιώματα διότι ανευρίσκονται τυχαία κατά τη διερεύνηση κάποιου άλλου άσχετου με αυτά προβλήματος και μέχρι τώρα πιστεύαμε ότι η ανακάλυψή τους τις περισσότερες φορές στερείται κλινικής σημασίας. Οπωσδήποτε όμως θα πρέπει να εξεταστούν για το εάν εκκρίνουν κάποια ορμόνη (“εκκριτικά αδενώματα” ή μη). Η συνήθης δειρεύνησή τους περιλαμβάνει:
- Εξέταση καταστολής με 1-mg δεξαμεθαζόνης κατά τη διάρκεια της νύχτας
- 24ωρη συλλογή ούρων για τη μέτρηση των κλασματοποιημένων μετανεφρινών και κατεχολαμινών
- Επίπεδα αλδοστερόνης στο πλάσμα και δραστηριότητα ρενίνης στο πλάσμα, εάν υπάρχει υπέρταση
Γνωρίζουμε μέχρι τώρα ότι ορισμένα τυχαιώματα εκκρίνουν αυτόνομα κορτιζόλη. Το αν η αυτόνομη έκκριση κορτιζόλης (χωρίς εμφανές σύνδρομο Cushing) οδηγεί σε δυσμενή αποτελέσματα είναι αβέβαιο.
Σουηδοί ερευνητές αξιολόγησαν 1.048 διαδοχικούς ασθενείς (διάμεση ηλικία 65 έτη) που παραπέμφθηκαν σε δύο περιφερειακά ιατρικά κέντρα για τη διερεύνηση των τυχαιωμάτων των επινεφριδίων. Εκτίμησαν τον κίνδυνο θανάτου ή άλλων δυσμενών εκβάσεων με βάση τα επίπεδα της αυτόνομης έκκρισης κορτιζόλης μετά από ένα τεστ καταστολής δεξαμεθαζόνης 1 mg. Η μέση παρακολούθηση ήταν 6 χρόνια.
Ασθενείς των οποίων τα επίπεδα κορτιζόλης βρίσκονταν στο μέτριο-υψηλό εύρος (83–137 nmol/L ή 3–5 µg/dL) ή υψηλό εύρος (≥ 138 nmol/L ή ≥ 5 µg/dL) μετά την καταστολή της δεξαμεθαζόνης είχαν σημαντικά μεγαλύτερη θνησιμότητα (λόγος κινδύνου 2,3 και 3,0, αντίστοιχα) από τους ασθενείς των οποίων τα επίπεδα κορτιζόλης ήταν < 50 nmol/L (< 1,8 μg/dL). Οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης είχαν επίσης σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές δυσμενείς εκβάσεις (λόγος κινδύνου 2.4). Η αιτιότητα υποστηρίχθηκε από μια σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ του επιπέδου της κορτιζόλης και της θνησιμότητας.
Αυτή η μελέτη προτείνει ότι οι ασθενείς με τυχαία ανακαλυφθέντα όγκο των επινεφριδίων θα πρέπει να υποβάλλονται σε εξέταση ρουτίνας για την περίσσεια κορτιζόλης με ένα τεστ καταστολής 1-mg δεξαμεθαζόνης τη νύχτα. Εάν τα διαπιστωθέντα επίπεδα κορτιζόλης είναι ≥ 83 nmol/L ή ≥3 µg/dL, οι κλινικοί ιατροί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους και να συζηούν με τους ασθενείς την αυξημένη θνησιμότητα και τις πιθανές δυσμενείς καρδιακές εκβάσεις για την κοινή λήψη αποφάσεων σχετικά με τις θεραπείες μείωσης του καρδιαγγειακού κινδύνου (διαβήτης, υπέρταση, υπερχοληστεριναιμία κλπ) αλλά και με το ενδεχόμενο της επινεφριδιεκτομής.
Βιβλιογραφία
Kjellbom A et al. Association between mortality and levels of autonomous cortisol secretion by adrenal incidentalomas: A cohort study. Ann Intern Med 2021 May 25
