Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι το πρόγραμμα των υποχρεώσεών τους είναι υπερφορτωμένο, αλλά και ο πολύς ελεύθερος χρόνος δεν είναι καλό πράγμα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Σε μια σειρά μελετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο πολύ μικρός ή ο υπερβολικός ελεύθερος χρόνος φάνηκε να αποστραγγίζει την αίσθηση της ευημερίας των ανθρώπων.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η συνεχής πίεση για το χρόνο – και το επιπρόσθερο άγχος που δημιουργεί – μπορεί να επηρεάσει την ευημερία. Πολλές μελέτες το έχουν δείξει.
Τα νέα ευρήματα αναδεικνύουν το άλλο άκρο του φάσματος. Ο υπερβολικός ελεύθερος χρόνος, όπως διαπιστώθηκε, μπορεί να μειώσει την ευημερία επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν είναι παραγωγικοί. “Παραγωγικός” σημαίνει κάτι περισσότερο από μια απλή απασχόληση. Η απασχόληση, έχει γίνει ένα “σύμβολο κατάστασης” στη σημερινή κοινωνία – ένα σημάδι ότι ένα άτομο είναι σημαντικό. Το αίσθημα της παραγωγικότητας είναι διαφορετικό: σχετίζεται με την αίσθηση του σκοπού στη ζωή μας. Και αυτό μπορεί να λείπει, όταν οι άνθρωποι έχουν πολύ χρόνο στα χέρια τους.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 9 Σεπτεμβρίου στο περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology, περιελάμβανε μερικά σύνολα δεδομένων.
Πρώτον, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο εθνικές έρευνες οι οποίες έθεσαν ερωτηαμτολόγιο στους Αμερικανούς για τη χρήση του χρόνου τους και την υποκειμενική ευημερία τους.
Στη μια, από περισσότερους από 13.600 ενήλικες που εργάζονταν, εκείνοι με τον λιγότερο ελεύθερο χρόνο – περίπου μία ώρα την ημέρα – έτειναν να δίνουν χαμηλότερη βαθμολογία στην ικανοποίηση της ζωής τους.
Η δεύτερη έρευνα διαπίστωσε το ίδιο, αλλά επίσης πρότεινε ότι η αφθονία του ελεύθερου χρόνου δεν είναι καλύτερη.
Η έρευνα αυτή περιελάμβανε περισσότερους από 21.700 Αμερικανούς, εργαζόμενους και μη μισθωτούς. Ενώ ο λιγοστός ελεύθερος χρόνος σχετίζονταν με το χειρότερο αίσθημα ευημερίας, τα οφέλη του επιπλέον χρόνου φάνηκαν να περιορίζονται στις δύο ώρες ημερησίως: Από κει και πάνω, ο επιπρόσθετος ελεύθερος χρόνος δεν έκανε τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους.
Και η ευημερία άρχισε να μειώνεται μόλις οι άνθρωποι είχαν περισσότερες από πέντε ώρες ελεύθερου χρόνου.
Πώς ορίζεται ο χρόνος ως «ελεύθερος»; Ορίστηκε ως ο χρόνος που ξοδεύει κανείς για να κάνει αυτό που θέλει, όχι σε υποχρεωτικές δραστηριότητες όπως η εργασία, οι δουλειές του σπιτιού και τα οδοντιατρικά ραντεβού.
Φυσικά, οι άνθρωποι μπορεί να έχουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο ή άφθονο, για διάφορους λόγους. Η ομάδα του Sharif διαπίστωσε ότι η μικρότερη ευημερία μεταξύ των ανθρώπων με πολύ ελεύθερο χρόνο δεν εξηγείται από την ανεργία ή τη συνταξιοδότηση ή από το να είναι άγαμος ή άτεκνος.
Υπάρχει όμως και το θέμα του πώς περνούν οι άνθρωποι τον ελεύθερο χρόνο τους. Έτσι, η ομάδα του Sharif ήθελε να δει αν ο ελεύθερος χρόνος που περνούσε παραγωγικά ήταν διαφορετικός από την αδράνεια.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν ένα πείραμα στο οποίο οι συμμετέχοντες φαντάζονταν ότι είχαν έναν μέτριο ελεύθερο χρόνο κάθε μέρα (3,5 ώρες) ή πολλές από αυτές (7 ώρες). Οραματίστηκαν επίσης να περάσουν εκείνο το χρόνο είτε παραγωγικά (χόμπι, άσκηση ή παιχνίδι με τα παιδιά τους, για παράδειγμα) είτε μη παραγωγικά (βλέποντας τηλεόραση, για παράδειγμα). Αποτέλεσμα: οι συμμετέχοντες θεώρησαν ότι η ευημερία τους θα έκανε μια βουτιά εάν είχαν πολύ ελεύθερο χρόνο – αλλά μόνο αν ήταν μη παραγωγικός χρόνος.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να μεταφραστεί μια τέτοια προσομοιωμένη άσκηση στην πραγματική ζωή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προηγούμενη έρευνα έχει βρει μια σκληρή αλήθεια: Οι άνθρωποι είναι κακοί στο να προβλέπουν τι θα τους κάνει ευτυχισμένους. Επομένως, είναι λογικό ότι ο παραγωγικός ελεύθερος χρόνος θα ήταν διαφορετικός από τον χρόνο χωρίς κατεύθυνση.
Φυσικά, τα ανθρώπινα όντα είναι ποικίλα. Μερικοί άνθρωποι ευδοκιμούν στη δουλειά και δεν θα το αντάλλασσαν με επιπλέον ελεύθερο χρόνο. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να χρειαστεί να εξετάσουν εάν μπορούν να εργαστούν λιγότερο – και ίσως να κερδίσουν λιγότερα χρήματα – αλλά να έχουν περισσότερο χρόνο για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους.
Ούτε υπάρχει καθολικός ορισμός του “παραγωγικού”. Η ανάγνωση ενός καλού βιβλίου μπορεί να φαίνεται αδρανής σε μερικούς, ενώ άλλοι εκτιμούν τη νοητική διέγερση που προκαλεί.
Τα ευρήματα αυτά δεν μπορούν να προσφέρουν μια συνταγή για το πόσο ελεύθερο χρόνο πρέπει να έχει κάποιος.
“Αλλά, εάν μια μελέτη κάνει τους ανθρώπους να σταματήσουν και να εξετάσουν τι κάνουν με τον χρόνο τους και γιατί το κάνουν, τότε η μελέτη αυτή πέτυχε το στόχο της.
Βιβλιογραφία
Sharif, M. A., Mogilner, C., & Hershfield, H. E. (2021). Having too little or too much time is linked to lower subjective well-being. Journal of Personality and Social Psychology. Advance online publication.
