Ένας στους πέντε ενήλικες στο National Health and Nutrition Examination Survey 2017-2018 ανέφερε ότι παίρνει φάρμακα που παχαίνουν, σύμφωνα με αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Obesity.
Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας μεταξύ των ενηλίκων παγκόσμια αυξάνεται εδώ και δεκαετίες. Η χρήση ορισμένων συνταγογραφούμενων φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους και μπορεί να εμποδίσει τις προσπάθειες απώλειας βάρους. Ωστόσο, ήταν άγνωστο μέχρι σήμερα πόσο συχνά οι ενήλικες χρησιμοποιούν αυτά τα φάρμακα.
Ποιά είναι τα φάρμακα που αυξάνουν το βάρος σώματος;
Αντιεπιληπτικά
Καρβαμαζεπίνη, γκαμπαπεντίνη, πρεγκαμπαλίνη, βαλπροϊκό οξύ.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Αύξηση της όρεξης μέσω του υποθαλάμου και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Αντικαταθλιπτικά
Αμιτριπτυλίνη, φλουοξετίνη, μιρταζαπίνη, νορτριπτυλίνη, παροξτίνη.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Αύξηση της όρεξης μέσω σεροτονινεργικών οδών.
Αντιισταμινικά
Σετιριζίνη, διφενυδραμίνη, φεξοφεναδίνη, υδροξυζίνη, λοραταδίνη.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Αυξάνουν την όρεξη. Αλλάζουν τη ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Αντιψυχωσικά
Ολανζαπίνη, κουετιαπίνη, ρισπεριδόνη, ζιπρασιδόνη.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Αυξημένη έκφραση των ορεξιογόνων νευροπεπτιδίων και μειωμένη των ανορεξιογόνων στον υποθάλαμο.
Β-αποκλειστές
Ατενολόλη, καρβεδιλόλη, μετοπρολόλη, προπανολόλη.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Αναστέλλουν το συμπαθητικό σύστημα, μειώνουν τη λιπόλυση, μειώνουν την ικανότητα άσκησης, αυξάνουν την κόπωση και μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας στην ηρεμία.
Κορτικοστεροειδή και ορμόνες
Μεδροξυπρογεστερόνη, αντισυλληπτικά, πρεδνιζόνη.
Μηχανισμός αύξησης του βάρους: Μεταβάλλουν την πρόσληψη και κατανάλωση ενέργειας στο ανθρώπινο σώμα.
Αντιδιαβητικά φάρμακα
Ινσουλίνη. Αναβολική και προάγουσα την εναπόθεση λίπους ορμόνη, μειώνει την ημερήσια κατανάλωση ενέργειας.
Σουλφονυλουρίες. Αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης και προκαλούν κατακράτηση ύδατος.
Θειαζολιδινεδιόνες. Κατακράτηση ύδατος, ανακατανομή του υποδόριου λίπους από περιφερική σε κεντρική.
Η μελέτη
Η αξιολόγηση της χρήσης φαρμάκων που αυξάνουν το βάρος σώματος μεταξύ των ενηλίκων των ΗΠΑ ξεκίνησε από το 1999 έως το 2018, τόσο συνολικά όσο και ανά θεραπευτική τάξη. Εξετάστηκε επίσης αν υπάρχει σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και της χρήσης φαρμάκων που αυξάνουν το βάρος για κάθε θεραπευτική κατηγορία.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα δεδομένα 52.340 ενηλίκων ηλικίας 20 ετών και άνω από το 1999 έως το 2018. Τα φάρμακα που αυξάνουν το βάρος ορίστηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας του 2015 και η κατάσταση του βάρους κατηγοριοποιήθηκε ανάλογα με τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ως φυσιολογικό βάρος (ΔΜΣ < 25 kg/m2, n = 2.792), υπέρβαρο (ΔΜΣ 25-29,9 kg/m2, n = 3.357), παχυσαρκία κατηγορίας 1 και 2 (ΔΜΣ 30-39,9 kg/m2, n = 3.402) και παχυσαρκία κατηγορίας 3 (ΔΜΣ > 40 kg/m2, n = 893).
Το 20,3% των ενηλίκων ανέφερε ότι χρησιμοποιούσε τουλάχιστον ένα φάρμακο που αυξάνει το βάρος, ποσοστό το οποίο ήταν σημαντικά αυξημένο από το 13,2% που παρατηρήθηκε το 1999-2000. Τα πιο κοινά παχυσαρκιογόνα φάρμακα ήταν οι β-αποκλειστές και τα αντιδιαβητικά φάρμακα, με 9,8% και 5,7% των συμμετεχόντων να αναφέρουν τη χρήση τους, αντίστοιχα. Αντίθετα, τα αντιψυχωσικά ήταν τα λιγότερο συχνά συνταγογραφούμενα παχυσαρκιογόνα φάρμακα με μόνο το 1% των ασθενών να τα χρησιμοποιούν.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν τον μεταβολισμό της γλυκόζης, την υπέρταση, τη νευραλγία ή νευρίτιδα, τις καρδιακές παθήσεις και τον μυοσκελετικό πόνο ή/και φλεγμονή ως τους πιο συνηθισμένους λόγους για τη συνταγογράφηση παχυσαρκιογόνων φαρμάκων.
Παρατηρήθηκε αύξηση στην χρήση παχυσαρκιογόνων φαρμάκων από 34,4% το 1999 σε 55% το 2018 για τα αντιεπιληπτικά. Ωστόσο, κατά την ίδια περίοδο παρατηρήθηκε μείωση στα αντικαταθλιπτικά (32,1% έναντι 18,8%), στα αντιδιαβητικά (82,9% έναντι 52,5%) και στους β-αποκλειστές (83,9% έναντι 80,7%).
Αξιοσημείωτο είναι ότι η αναλογική χρήση παχυσαρκιογόνων φαρμάκων δεν συσχετίστηκε με την κατάσταση βάρους στους ασθενείς, εκτός από τα αντιψυχωσικά φάρμακα.
Βιβλιογραφία
Craig M. Hales, et al. Use of prescription medications associated with weight gain among US adults, 1999-2018: A nationally representative survey. Obesity. 2021;doi:10/1002/oby.23299.
