Παρότι η θεραπεία με στατίνες μπορεί να προκαλέσει συχνά ήπιο κυρίως μυϊκό πόνο, τα περισσότερα μυϊκά συμπτώματα που αναφέρθηκαν σε μελέτες με στατίνες δεν προκλήθηκαν από το φάρμακο, σύμφωνα με μια μετανάλυση που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας.
Η Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι για μυϊκά συμπτώματα από τις στατίνες είναι πολύ χαμηλότεροι από τα γνωστά οφέλη αυτών των φαρμάκων στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Οι στατίνες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά μυϊκά προβλήματα, αλλά αυτό είναι σπάνιο. Μιλάμε για μυοπάθεια, όπου οι μύες μπορεί να καταστραφούν και να αυξηθεί η κινάση της κρεατίνης (CPK). Οι επιδράσεις των στατινών σε άλλα μυϊκά συμπτώματα χωρίς βιοχημικές ενδείξεις βλάβης είναι λιγότερο βέβαιες. Υπήρξαν αρκετές πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στον Τύπο σχετικά με τις στατίνες και την επίδρασή τους στα μυϊκά συμπτώματα, με πολλές μη τυχαιοποιημένες μελέτες να υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος μυϊκών συμπτωμάτων με στατίνες είναι εξαιρετικά υψηλός. Ως απάντηση σε αυτό, δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα συλλογής δεδομένων από την Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration, επικύρωσης και ανάλυσης για να αντληθούν αξιόπιστες πληροφορίες, καθώς οι μη τυχαιοποιημένες μελέτες υπέφεραν από προκαταλήψεις.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν μια μετανάλυση δεδομένων μεμονωμένων συμμετεχόντων σε 123.940 άτομα (μέση ηλικία 63 έτη, 28% γυναίκες, 48% με προηγούμενη αγγειακή νόσο, 18,5% με διαβήτη) από 19 μελέτες στατινών έναντι εικονικού φαρμάκου. Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο The Lancet.
Κατά τη διάρκεια ενός σταθμισμένου μέσου όρου 4,3 ετών, τα άτομα που έλαβαν στατίνες είχαν ελαφρώς περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν μυϊκό πόνο ή αδυναμία από εκείνα που έλαβαν εικονικό φάρμακο (27,1% έναντι 26,6%, RR = 1,03, 95% CI, 1,01-1,06).
Σε 1 έτος, η θεραπεία με στατίνες συσχετίστηκε με 7% σχετική αύξηση του μυϊκού πόνου ή της μυϊκής αδυναμίας (RR = 1,07; 95% CI, 1,04-1,1), που αντιστοιχούσε σε ένα απόλυτο ποσοστό υπέρβασης 11 συμβάντων (95% CI, 6- 16) ανά 1.000 άτομα-έτη, υποδεικνύοντας ότι μόνο μία στις 15 αναφορές μυϊκού πόνου ή αδυναμίας οφειλόταν στην πραγματικότητα στη στατίνη.
Αυτό σημαίνει ότι για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που βιώνουν μυϊκό πόνο ή αδυναμία αμέσως μετά την έναρξη μιας στατίνης, δεν οφείλεται στη στατίνη. Οφείλεται σε κάτι άλλο – σε γήρανση, σε νόσο του θυρεοειδούς, στην άσκηση. Κάτι άλλο το προκαλεί.
Μετά από 1 έτος, δεν υπήρχαν αναφορές περισσότερου μυϊκού πόνου ή αδυναμίας στα άτομα στα οποία χορηγήθηκαν στατίνες σε σύγκριση με εκείνα που έλαβαν εικονικό φάρμακο (RR = 0,99; 95% CI, 0,96-1,02).
Αντίθετα, οι στατίνες αποτρέπουν 25 καρδιαγγειακά συμβάντα ανά 1.000 άτομα για 5 χρόνια θεραπείας στον γενικό πληθυσμό και 50 καρδιαγγειακά συμβάντα ανά 1.000 άτομα για 5 χρόνια θεραπείας στον πληθυσμό δευτερογενούς πρόληψης.
Σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, τόσο τα πιο εντατικά σχήματα στατινών (RR = 1,08, 95% CI, 1,04-1,13) όσο και τα λιγότερο εντατικά σχήματα στατίνης (RR = 1,03, 95% CI, 1-1,05) σχετίστηκαν με περισσότερο μυϊκό πόνο ή αδυναμία κατά τη διάρκεια της μελέτης και υπήρξε μια μικρή περίσσεια αναφορών για τα πιο εντατικά σχήματα στατινών μετά τον πρώτο χρόνο (RR = 1,05, 95% CI, 0,99-1,12).
Συμπερασματικά λοιπόν, πρέπει να βρούμε τρόπους καλύτερης διαχείρισης του μυϊκού πόνου σε ασθενείς που λαμβάνουν στατίνη, γιατί όταν σταματούν το φάρμακο, τις περισσότερες φορές το κάνουν όταν το φάρμακο δεν είναι στην πραγματικότητα η αιτία. Οι στατίνες είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα που έχουμε στο οπλοστάσιό μας και είναι υπεύθυνες για τη μείωση του κινδύνου για στεφανιαία νόσο, αλλά η αξία τους περιορίζεται από άτομα που σταματούν τις στατίνες ή δεν θέλουν να τις ξεκινήσουν λόγω του φόβου εμφάνισης του μυϊκού πόνου.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν επίσης μια μετανάλυση τεσσάρων μελετών με πιο εντατικά σχήματα στατινών σε σύγκριση με λιγότερο εντατικά σχήματα στατινών και τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια με την ανάλυση στατίνης έναντι του εικονικού φαρμάκου. Το RR δεν διέφερε ανάλογα με τις στατίνες ή τις κλινικές συνθήκες.
Εστίαση στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου
Θα πρέπει να τονιστεί έντονα ότι ο μικρός κίνδυνος μυϊκών συμπτωμάτων είναι ασήμαντος σε σύγκριση με τα εξαιρετικά αποδεδειγμένα καρδιαγγειακά οφέλη των στατινών. Επομένως, οι πιθανές παρενέργειες των στατινών δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν από την έναρξη της θεραπείας. Αντίθετα, η εστίαση στον καλύτερο τρόπο μείωσης του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου σε αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει πρώτα να εξεταστεί και ανάλογα θα πρέπει να ξεκινήσει η βέλτιστη θεραπεία, επειδή τελικά (εάν ακολουθούνται αυστηρά οι συστάσεις για δυσανεξία στις στατίνες), η θεραπεία με στατίνες μπορεί να συνεχιστεί σε έως και 98% των ασθενών.
Βιβλιογραφία
Banach M. Statin intolerance: time to stop letting it get in the way of treating patients. Lancet. 2022;doi:10.1016/S0140-6736(22)01643-9.
Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration. Effect of statin therapy on muscle symptoms: an individual participant data meta-analysis of large-scale, randomised, double-blind trials. Lancet. 2022;doi:10.1016/S0140-6736(22)01643-9.
