Δύσκολο ακόμη να αποφασίσουμε.
Σε μελέτες που διεξήχθησαν πριν από περισσότερα από 25 χρόνια, παρατηρήθηκε ένα μέτριο όφελος με την ενδαρτηρεκτομή της καρωτίδας σε σχέση με την φαρμακευτική θεραπεία σε ασθενείς που είχαν 60% – 99% ασυμπτωματική στένωση της έσω καρωτίδας. Ωστόσο, μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι με την πρόοδο της φαρμακευτικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένης της ευρείας χρήσης στατινών, το ποσοστό εγκεφαλικών επεισοδίων έχει μειωθεί. Επομένως, δεν είναι σαφές εάν η επαναγγείωση της καρωτίδας εξακολουθεί να υπερέχει.
Πρόσφατα διεξήχθη μια τυχαιοποιημένη μελέτη με δύο σκέλη: συνέκριναν την καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή (CEA) με την βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία (BMT) μόνο με BMT και συνέκριναν ξεχωριστά το stenting καρωτιδικής αρτηρίας (CAS) συν BMT με το BMT μόνο. Οι επιλέξιμοι ασθενείς ήταν μεταξύ 50 και 85 ετών και είχαν στένωση τουλάχιστον 70%. Το κύριο καταληκτικό σημείο ήταν το εγκεφαλικό επεισόδιο ή ο θάνατος εντός 30 ημερών ή το ομόπλευρο εγκεφαλικό επεισόδιο από 30 ημέρες έως 5 χρόνια.
Ο αρχικός στόχος εγγραφής ήταν 3.640 ασθενείς, αλλά λόγω αργής εγγραφής σταμάτησε στους 513 ασθενείς (μέση ηλικία 69 έτη, 75% άνδρες). Περίπου το 90% των συμμετεχόντων είχε υπέρταση και περίπου το ένα τρίτο είχε καρδιακή νόσο. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, το πρωτεύον καταληκτικό σημείο εμφανίστηκε στο 2,5% της ομάδας CEA+BMT, στο 3,1% της ομάδας BMT μόνο και στο 4,4% της ομάδας CAS+BMT. Δεν υπήρχε σαφής υπεροχή καμίας από τις δύο διαδικασίες επαναγγείωσης σε σχέση με τη BMT μόνο.
Αυτή η μελέτη παρέχει χρήσιμα στοιχεία: το ποσοστό εγκεφαλικών επεισοδίων με τη σύγχρονη φαρμακευτική θεραπεία έχει μειωθεί σημαντικά, κατά μέσο όρο λιγότερο από 1% ετησίως στη μελέτη. Λόγω της πρόωρης διακοπής της μελέτης, δεν είναι σαφές εάν η επαναγγείωση της καρωτίδας παρέχει κάποιο όφελος. Η δοκιμή CREST 2 (www.crest2trial.org) αναμένεται να εγγράψει σχεδόν 2.500 ασυμπτωματικούς ασθενείς και να παρέχει πιο οριστικά δεδομένα σχετικά με το εάν υπάρχει ρόλος για το CEA ή το CAS σε ασθενείς με ασυμπτωματική στένωση καρωτίδας.
Βιβλιογραφία
Reiff T et al. Carotid endarterectomy or stenting or best medical treatment alone for moderate-to-severe asymptomatic carotid artery stenosis: 5-year results of a multicentre, randomised controlled trial. Lancet Neurol 2022 Oct; 21:877.
