Κύρια σημεία
- To μακροχρόνιo (long) COVID είναι συνηθισμένo και συχνά διαγιγνώσκεται καθυστερημένα ή ποτέ. Μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά γενικά και οργανικά συστήματα ταυτόχρονα.
- Αν και δεν υπάρχουν καθορισμένα πρωτόκολλα αξιολόγησης ή αντιμετώπισης, οι ερευνητές τόνισαν την ολιστική φροντίδα, τον έλεγχο των συμπτωμάτων, την υποστήριξη και την ανίχνευση θεραπεύσιμων καταστάσεων ως βασικούς παράγοντες για τη βοήθεια ασθενών με μακροχρόνια COVID στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Ένα νέο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο The BMJ παρέχει μια ενημέρωση σχετικά με τον τρόπο ανίχνευσης, διάγνωσης και αντιμετώπισης του μακράς διάρκειας COVID στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Το άρθρο βασίζεται σε προηγούμενες οδηγίες που δημοσιεύθηκαν στο ίδιο περιοδικό τον Αύγουστο του 2020, μια εποχή που σχεδόν καμία έρευνα με αξιολόγηση από ομοτίμους ή βασισμένη σε ενδείξεις καθοδήγηση για την πάθηση ήταν διαθέσιμη. Σε αυτήν την ενημέρωση περιγράφετι πώς οι κλινικοί γιατροί μπορούν να ανταποκριθούν στις ερωτήσεις που κάνουν οι ασθενείς.
Από τις 27 Ιουλίου έως τις 8 Αυγούστου, τα δεδομένα του CDC δείχνουν ότι το 14,8% (95% CI, 14,2-15,4) όλων των Αμερικανών ενηλίκων είχαν βιώσει long COVID κάποια στιγμή, μια αύξηση από 14% (95% CI, 13,5-14,5) από 1 έως 13 Ιουνίου.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε πολλαπλά οργανικά συστήματα ταυτόχρονα, αν και είναι επίσης πιθανό τα συμπτώματα να εντοπίζονται σε ένα μόνο σύστημα.
Η κόπωση είναι το πιο κοινό σύμπτωμα του μακροχρόνιου COVID και μπορεί να σχετίζεται με σοβαρή λειτουργική έκπτωση. Ορισμένοι ασθενείς, μπορεί να αναπτύξουν αδιαθεσία μετά την άσκηση ή έξαρση των συμπτωμάτων μετά την άσκηση 12 έως 48 ώρες μετά τη σωματική δραστηριότητα.
Άλλα συμπτώματα:
- πόνος στο στήθος
- δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος
- πόνος στις αρθρώσεις και στους μυς
- αναπνευστικές διαταραχές
- κακή ψυχική υγεία
- απώλεια όσφρησης
Διάγνωση
Το μακροχρόνιο COVID μπορεί να διαγνωστεί καθυστερημένα ή και καθόλου, πράγμα που σημαίνει ότι οι γιατροί θα πρέπει να το γνωρίζουν ως διαφορική διάγνωση και ότι οι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν συμπτώματα μετά την οξεία λοίμωξη COVID-19 που δεν προκαλούνται απαραίτητα από τον COVID-19.
Το μακροχρόνιο COVID σε ορισμένους ασθενείς ακολουθεί μια αρκετά σταθερή πορεία, ενώ άλλοι εμφανίζουν υποτροπιάζοντα και υποχωρούντα συμπτώματα, μερικές φορές με συγκεκριμένα ερεθίσματα.
Επειδή το μακροχρόνιο COVID επηρεάζει τους ασθενείς με διαφορετικούς τρόπους και βαθμούς, δεν υπάρχει τυπικό πρωτόκολλο αξιολόγησης.
Ιδανικά, κάθε ασθενής θα πρέπει να έχει μια εξατομικευμένη προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένου ενός πλήρους ιστορικού, κλινικής εξέτασης και επανεξέτασης συννοσηροτήτων και κοινωνικών συνθηκών. Οι αρχικές εξετάσεις καθοδηγούνται από τα κυρίαρχα συμπτώματα και στοχεύουν κυρίως στον αποκλεισμό σοβαρών εναλλακτικών διαγνώσεων.
Για την κόπωση, οι ερευνητές συνέστησαν τον αποκλεισμό άλλων πιθανών αιτιών, τη διενέργεια των κατάλληλων αιματολογικών εξετάσεων και την παρακολούθηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και των επεισοδίων υποτροπής.
Θεραπεία
Όπως και για τη διάγνωση, δεν υπάρχει τυπικό πρωτόκολλο για τη θεραπεία του long COVID. Πολλά από τα σημερινά φάρμακα κατευθύνονται στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Πρόσθετα κύρια συστατικά της αντιμετώπισης που συνιστώνται περιλαμβάνουν την ολιστική φροντίδα, την υποστήριξη και την παρακολούθηση των θεραπεύσιμων επιπλοκών.
Οι γιατροί μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς με μακροχρόνιο COVID-19 ακούγοντας και επικυρώνοντας τις εμπειρίες τους, κάνοντας τη διάγνωση και αποκλείοντας άλλα νοσήματα, ενθαρρύνοντας την αυτοδιαχείριση, διαχείριση των συμπτωμάτων και παρακολουθώντας την πρόοδό τους.
Τα εμβόλια COVID-19 μπορεί επίσης να βοηθήσουν στα μακροχρόνια συμπτώματα του COVID-19 και οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης θα πρέπει να τα συζητήσουν με όσους δεν είναι εμβολιασμένοι, ενημερώνοντάς τους ότι η βελτίωση μπορεί να είναι μέτρια και να μην ωφελούνται όλοι οι ασθενείς.
Ο χρόνος ανάρρωσης μπορεί να ποικίλλει, αν και τα δύο τρίτα των ασθενών με επίμονα συμπτώματα στις 4 εβδομάδες αναμένεται να αναρρώσουν έως τις 12 εβδομάδες.
Όσοι εξακολουθούν να μην είναι καλά στις 12 εβδομάδες μπορεί να επωφεληθούν από εξειδικευμένη πολυεπιστημονική φροντίδα. Μπορεί να συνεχίσουν να βελτιώνονται, αν και με πιο αργό ρυθμό, αλλά πολλοί ασθενείς φαίνονται σε στασιμότητα και η πορεία της ασθένειάς τους μπορεί να χαρακτηρίζεται από παροξύνσεις που προκαλούνται από σωματικό ή ψυχικό στρες.
Βιβλιογραφία
Greenhalgh T, et al. Long covid—an update for primary care. BMJ 2022;378:e072117.
Long COVID. https://www.cdc.gov/nchs/covid19/pulse/long-covid.htm#technical_notes.
