Σε ορισμένες περιπτώσεις, η καθυστερημένη ορθοστατική υπόταση (που εμφανίζεται μετά από 3 λεπτά ορθοστασίας) σχετίζεται με κίνδυνο πτώσεων.
Η ορθοστατική υπόταση – ένας παράγοντας κινδύνου για πτώσεις σε ηλικιωμένους ασθενείς – μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά την όρθια θέση ή μετά από καθυστέρηση αρκετών λεπτών. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν το χρονοδιάγραμμα των ορθοστατικών μειώσεων της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) και του κινδύνου πτώσεων μεταξύ περίπου 500 ενηλίκων που κατοικούν στην κοινότητα (ηλικία ≥70 ετών) με αυξημένο κίνδυνο πτώσης. Πολλοί ασθενείς έπαιρναν αντιυπερτασικά φάρμακα, το 26% είχε διαβήτη και περίπου το 60% πληρούσε τα κριτήρια για «ευθραυστότητα».
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο της μελέτης, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μέτρηση ΑΠ σε ύπτια θέση, ακολουθούμενη αμέσως από έξι μετρήσεις σε όρθια στάση, κατανεμημένες σε διάστημα 6 λεπτών. Η ορθοστατική υπόταση ορίστηκε ως μείωση της συστολικής ΑΠ ≥20 mm Hg ή της διαστολικής ≥10 mm Hg. Τα ευρήματα ήταν τα εξής:
Η μέση αρτηριακή πίεση σε ύπτια θέση ήταν 129/68 mm Hg.
Ορθοστατική υπόταση εμφανίστηκε στο 32% των ατόμων κατά τα πρώτα 3 λεπτά μετά την όρθια θέση και στο 16% κατά τα επόμενα 3 λεπτά (καθυστερημένη ορθοστατική υπόταση).
Κατά τη διάμεση παρακολούθηση 9 μηνών, σημειώθηκαν 425 πτώσεις μεταξύ των 491 συμμετεχόντων.
Τα άτομα με άμεση ή καθυστερημένη ορθόσταση είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να πέσουν από εκείνα χωρίς ορθοστατική υπόταση (συνολικοί λόγοι κινδύνου 1,7), αλλά αυτοί με καθυστερημένη ορθοστατική υπόταση διέτρεχαν κάπως υψηλότερο κίνδυνο από εκείνους με πρώιμη.
Από την εμπειρία μου, η ορθοστατική υπόταση είναι ένας παράγοντας που συχνά παραβλέπεται σε πτώσεις σε ηλικιωμένα άτομα, ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς δεν είναι σίγουροι εάν η ζάλη προηγήθηκε της πτώσης. Η καθυστερημένη ορθοστατική υπόταση είναι ένα καλά τεκμηριωμένο φαινόμενο. Θα πρέπει να έχουμε χαμηλό ουδό για τη λήψη μετρήσεων ΑΠ στην όρθια στάση πέραν των συνηθισμένων 2 έως 3 λεπτών όταν αξιολογούμε ηλικιωμένους ασθενείς με ανεξήγητες πτώσεις ή προσυγκοπικά συμπτώματα.
Βιβλιογραφία
Petriceks AH et al. Timing of orthostatic hypotension and its relationship with falls in older adults. J Am Geriatr Soc 2023 Dec; 71:3711.
Gibbons CH and Freeman R. Clinical implications of delayed orthostatic hypotension: A 10-year follow-up study. Neurology 2015 Oct 20; 85:1362.
